اصول کلی در طراحی فونت فارسی

درک هارمونی برای افرادی که فونت های فارسی زیادی را مشاهده کردند تقریبا سخت نیست البته اگر اختلاف هارمونی زیاد باشد قابل درک برای همه است.
اما حالا اگه خیلی بخواهیم دقیق بررسی کنیم و مثلا خطوط کرسی فونت را بررسی کنیم و... نیاز به تحلیل دقیق فونت هست.
مثلا در فونت لوتوس با این که هارمونی رعایت شده است و حروف این فونت فارسی بسیار متنوع طراحی شده است اما در خطوط کرسی کمی نقصان دیده می شود.
هر چه حروف متنوع تر طراحی شوند تناسب شکلی میان حروف باید دقیق تر انجام شود. که در فونت لوتوس رعایت شده است و هنوز بسیاری از انتشارات برای چاپ از این فونت استفاده می کنند.

طراح هنگام طراحی فونت فارسی اصولی را باید رعایت کند که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت.
به صورت خلاصه این نکات را ذکر میکنم.
نکته ی اول برای طراحی فونت فارسی رعایت تناسب شکلی حروف و بلواقع هویت دیداری حروف هست که باید کاملا سازگار با یکدیگر باشند. نکته ی دوم این هست که طراحی حروف به صورت کاملا جداگانه، کار دقیق و صحیحی نیست باید در جملات و کلمات دنبال اصل طرح باشیم. نکته سوم رعایت خطوط کرسی حروف است. نکته چهارم فواصل میان کلمات را باید رعایت کنیم . اعراب حروف (یا همان علامات هجائی) هم باید بسیار دقیق فواصل شان با حروف رعایت شود. نکته پنجم که بسیار مهم هست، ضخامت حروف است. ضخامت حروف باید به یک نسبت اعمال شده باشند در غیر اینصورت کاملا نقصان در طراحی قابل مشاهده هست و نکته ششم که بنظرم قدم نهایی در طراحی فونت هست مشاهده فونت در جملات و پاراگراف هست. معایب اصول قبلی در این قدم قابل درک است.
البته انتخاب نرم افزار مناسب برای طراحی بردار ساختار فونت و دانش طراحی ، جز شروط لازم نتیجه ای خوب برای طرح هست.

نکته به نکته شرح می دهم:

نکته ی اول : برای شرح "رعایت تناسب شکلی حروف " به عکس زیر دقت کنید :

واژه ی بالا از نسخه ی 1.1 فونت الیاس هست که به زودی این نسخه منتشر می شود. به حرف ی وسط (هنوز نقطه روی آن نگذاشتم) که به میم متصل هست دقت کنید.
ابتدای کلمه حرف ص رو هم دقت کنید. شکل گرافیکی بخشی از این دو حرف بسیار به یکدیگر نزدیک هستند.
این یعنی تناسب شکلی حروف.

نکته ی دوم : این نکته هم مهم است. برای شروع طراحی فونت حتما بدونیم که از کلمات باید شروع و بعد از اون هم در جملات. خصوصا برای فونت فارسی که حروف وسط و متصل به یکدیگر هم داریم.

نکته ی سوم : در فونت لوتوس با این که از تنوع گرافیکی خاصی در اون استفاده شده و ممکنه هنوز هم بعضی از انتشارات برای کتاب هاشون از این فونت استفاده کنند ، اما خطوط کرسی در اون رعایت نشده است. به عکس زیر دقت کنید :

همانطور که مشاهده می کنید در فونت لوتوس حتی ن و ل هم دقیقا روی یک خط کرسی نیستند.

نکته ی چهارم : در فونت های سری B (البته هنوز انتشارات معمولا از این دسته فونت ها استفاده می کنند!) بعضی از اونها اعراب حروف فاصله ی مناسبی با حروف ندارند. و فونتی همانند کودک که اون رو باز طراحی کردم حتی حروف هم فاصله ی مناسبی ندارن و به شکلی قرار گرفته اند شبیه دستگاه های چاپ قدیمی. چون هر حرف روی یک قطعه سربی قرار می گرفت. (در یک مقاله مجزا به این موضوع خواهم پرداخت)
به عکس زیر دقت کنید که در آن از فونت کودک سری B با فونت کودک اصلاح شده استفاده شده است :

همانطور که مشاهده می کنید فاصله ی ر تا گ اصلا مناسب نیست که در فونت کودک جدید اصلاح شده است.

نکته ی پنجم : در ضخامت حروف باید دقت لازم اعمال شود. مثلا در فونت لوتوس حرف د انتها با حرف د مجزا ضخامت های متفاوتی دارند به انیمیشن زیر دقت کنید :

نکته ششم : که حتما باید نتیجه کار در جمله ، در پاراگراف و متون طولانی کنترل کنید مثلا به فونت پارسا در پاراگراف دقت کنید :

 

نویسنده مقاله : مجید هلاکویی